NIET-LOKAAL BEWUSTZIJN

EEN CONCEPT DAT GEBASEERD IS OP WETENSCHAPPELIJKE STUDIES OVER BIJNA-DOODERVARING
PIM VAN LOMMEL, CARDIOLOOG

     Het bestuderen van het abnormale is de beste manier om het normale te begrijpen.  William James

Volgens onze huidige medische concepten is het niet mogelijk om het bewustzijn te ervaren tijdens een hartstilstand, wanneer de circulatie en de ademhaling zijn gestopt. Maar tijdens de periode van bewusteloosheid als gevolg van een levensbedreigende crisis zoals een hartstilstand kunnen patiënten het paradoxale optreden van een verhoogd bewustzijn melden dat wordt ervaren in een dimensie zonder ons conventionele concept van tijd en ruimte, met cognitieve functies, met emoties, met zelfidentiteit, met herinneringen uit de vroege kindertijd en soms met (niet-zintuiglijke) waarneming uit en boven hun levenloze lichaam. In mijn lezing bespreek ik het prospectieve ontwerp en de resultaten van onze prospectieve en longitudinale Nederlandse studie over bijna-doodervaring (BDE) in 344 overlevenden van een hartstilstand, zoals gepubliceerd in Het Lancet in 2001. Ik zal in detail ingaan op een aantal universele elementen die tijdens het BDE kunnen worden ervaren, en hun implicatie voor ons concept, hoe het bewustzijn en de herinneringen buiten het lichaam kunnen worden ervaren tijdens een tijdelijk niet-functionerend brein. In vier prospectieve studies met in totaal 562 overlevenden van een hartstilstand meldde tussen 11% en 18% van de patiënten een bijna-doodervaring (BDE), en in deze studies kon niet worden aangetoond dat fysiologische, psychologische, farmacologische of demografische factoren de oorzaak en de inhoud van deze ervaringen zouden kunnen verklaren. Uit vele studies met geïnduceerde hartstilstand bij zowel mensen als dieren is gebleken dat de hersenfunctie ernstig wordt aangetast tijdens de hartstilstand, met volledige stopzetting van de hersenstroom, en dat elektrische activiteit in zowel de hersenschors als de diepere structuren van de hersenen na een zeer korte periode (10-20 seconden) afwezig is gebleken. We moeten dus concluderen dat bij een hartstilstand BDE wordt ervaren tijdens een voorbijgaand verlies van alle functies van de cortex en van de hersenstam. Hoe kan een helder bewustzijn buiten het lichaam worden ervaren op het moment dat de hersenen niet meer functioneren tijdens een periode van klinische dood, met een plat EEG? Hoe is het bewustzijn gerelateerd aan de integriteit van de hersenfunctie? En is er een begin of een einde aan het bewustzijn? Wetenschappelijke studie van BDE duwt ons naar de grenzen van onze medische en neurofysiologische ideeën over het bereik van het menselijk bewustzijn en de geest-hersenrelatie, omdat we moeten toegeven dat het niet mogelijk is om het bewustzijn te reduceren tot neurale processen zoals bedacht door de hedendaagse neurowetenschap.

Sinds de publicatie van deze prospectieve studies over BDE bij overlevenden van een hartstilstand, met opvallend vergelijkbare resultaten en conclusies, kan het fenomeen BDE niet meer wetenschappelijk worden genegeerd. Het is een authentieke ervaring die niet zomaar kan worden gereduceerd tot verbeelding, doodsangst, hallucinatie, psychose, drugsgebruik of zuurstofgebrek, en mensen lijken permanent te worden veranderd door een BDE tijdens een hartstilstand van slechts enkele minuten. Volgens deze studies is de huidige materialistische kijk op de relatie tussen de hersenen en het bewustzijn van de meeste artsen, filosofen en psychologen te beperkt voor een goed begrip van dit fenomeen. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat ons bewustzijn niet altijd samenvalt met het functioneren van onze hersenen: een verhoogd bewustzijn kan soms los van het lichaam worden ervaren. Ik ben tot de onvermijdelijke conclusie gekomen dat de hersenen waarschijnlijk een faciliterende en niet een producerende functie moeten hebben om het bewustzijn te ervaren. Door een wetenschappelijk pleidooi te houden voor het bewustzijn als een niet-lokaal en dus alomtegenwoordig fenomeen moeten we een zuiver materialistisch paradigma in de wetenschap in vraag stellen. Bovendien lijkt recent onderzoek naar BDE een bron van nieuwe inzichten te zijn in de mogelijkheid van een continuïteit van ons bewustzijn na de fysieke dood.

BIOGRAFIE

Pim van Lommel, M.D., geboren in 1943, studeerde in 1971 af aan de Universiteit van Utrecht en beëindigde zijn specialisatie in cardiologie in 1976. Hij werkte van 1977-2003 als cardioloog in het Ziekenhuis Rijnstate, een opleidingsziekenhuis met 800 bedden in Arnhem, en doet nu fulltime onderzoek naar de mind-brain relatie. Hij publiceerde verschillende artikelen over cardiologie, maar sinds hij in 1986 begon met zijn onderzoek naar bijna-dood-ervaringen (BDE) bij overlevenden van een hartstilstand is hij de auteur van meer dan 20 artikelen (waarvan de meeste in het Nederlands), een boek en vele hoofdstukken over BDE. In 2005 kreeg hij de Dr. Bruce Greyson Research Award van de International Association of Near-Death Studies (IANDS). In 2006 beloonde de president van India hem de Levensduurverwezenlijking Award op het Wereldcongres over Klinische en Preventieve Cardiologie in New Dehli. Zijn Nederlandse boek 'Endless Consciousness' werd genomineerd voor de 'Endless Consciousness'.Boek van het jaar 2008". in Nederland. In 2010 ontving hij de Boekenprijs 2010 van het Wetenschappelijk en Medisch Netwerk, en in 2017 ontving hij de Elisabeth Kübler-Ross Award door de Nederlandse Vereniging van Vrijwilligers in de Palliatieve en Terminale Zorg (VPTZ).

In november 2007 verscheen zijn boek 'Eindeloos bewustzijn'. (Eindeloos Bewustzijn) werd gepubliceerd in Nederland, dat een bestseller is met meer dan 145.000 verkochte exemplaren (24^de uitgave). Zijn boek werd in 2009 in Duitsland gepubliceerd en is in 2010 door Harper Collins in de Engelse taal gepubliceerd onder de titel: Bewustzijn voorbij het leven. De wetenschap van de bijna-doodervaring. In 2011 verscheen de Poolse editie, de Spaanse vertaling in maart 2012 en in mei 2012 verscheen zijn boek in Frankrijk bij Dunod,. In december 2015 werd het boek ook in Letland gepubliceerd, en in januari 2017 werd het boek in Italië gepubliceerd. In 2018 wordt het boek ook in China en Hongarije gepubliceerd.

Inmiddels zijn er wereldwijd ongeveer 250.000 exemplaren verkocht.